BİLGİ EDİNME HAKKI KANUNU
Kanun Numarası: 4982
Kabul Tarihi: 9/10/2003
Yayımlandığı R.Gazete:
Tarih: 24/10/2003 Sayı: 25269
Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5 Cilt: 42
Sayfa:
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
Madde 1- Bu Kanunun amacı;
demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık
ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin
esas ve usulleri düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2- Bu Kanun; kamu kurum ve
kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının faaliyetlerinde
uygulanır.
1.11.1984 tarihli ve 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair
Kanun hükümleri saklıdır.
Tanımlar
Madde
3- Bu Kanunda geçen;
a) Kurum ve
kuruluş: Bu Kanunun 2 nci maddesinde geçen ve kapsama dâhil olan bilgi edinme
başvurusu yapılacak bütün makam ve mercileri,
b) Başvuru
sahibi: Bu Kanun kapsamında bilgi edinme hakkını kullanarak kurum ve
kuruluşlara başvuran gerçek ve tüzel kişileri,
c) Bilgi:
Kurum ve kuruluşların sahip oldukları kayıtlarda yer alan bu Kanun kapsamındaki
her türlü veriyi,
d) Belge:
Kurum ve kuruluşların sahip oldukları bu Kanun kapsamındaki yazılı,basılı veya
çoğaltılmış dosya, evrak, kitap, dergi, broşür, etüt, mektup, program, talimat,
kroki, plân, film, fotoğraf, teyp ve video kaseti, harita, elektronik ortamda
kaydedilen her türlü bilgi, haber ve veri taşıyıcılarını,
e) Bilgi veya
belgeye erişim: İstenen bilgi veya belgenin niteliğine göre, kurum ve
kuruluşlarca, başvuru sahibine söz konusu bilgi veya belgenin bir kopyasının
verilmesini, kopya verilmesinin mümkün olmadığı hâllerde, başvuru sahibinin
bilgi veya belgenin aslını inceleyerek not almasına veya içeriğini görmesine
veya işitmesine izin verilmesini,
f) Kurul:
Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunu,
İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Bilgi Edinme Hakkı ve Bilgi Verme
Yükümlülüğü
Bilgi edinme hakkı
Madde
4- Herkes bilgi edinme hakkına sahiptir.
Türkiye'de
ikamet eden yabancılar ile Türkiye'de faaliyette bulunan yabancı tüzel kişiler,
isteyecekleri bilgi kendileriyle veya faaliyet alanlarıyla ilgili olmak
kaydıyla ve karşılıklılık ilkesi çerçevesinde, bu Kanun hükümlerinden
yararlanırlar.
Türkiye'nin
taraf olduğu uluslararası sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülükleri saklıdır.
Bilgi verme yükümlülüğü
Madde
5- Kurum ve kuruluşlar, bu Kanunda yer alan istisnalar dışındaki her türlü
bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme
başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idarî ve
teknik tedbirleri almakla yükümlüdürler.
Bu Kanun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren
diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bilgi Edinme Başvurusu
Başvuru usulü
Madde
6- Bilgi edinme başvurusu, başvuru sahibinin adı ve soyadı, imzası, oturma
yeri veya iş adresini, başvuru sahibi tüzel kişi ise tüzel kişinin unvanı ve
adresi ile yetkili kişinin imzasını ve yetki belgesini içeren dilekçe ile
istenen bilgi veya belgenin bulunduğu kurum veya kuruluşa yapılır. Bu başvuru,
kişinin kimliğinin ve imzasının veya yazının kimden neşet ettiğinin tespitine
yarayacak başka bilgilerin yasal olarak belirlenebilir olması kaydıyla
elektronik ortamda veya diğer iletişim araçlarıyla da yapılabilir.
Dilekçede,
istenen bilgi veya belgeler açıkça belirtilir.
İstenecek bilgi veya belgenin niteliği
Madde
7- Bilgi edinme başvurusu, başvurulan kurum ve kuruluşların ellerinde
bulunan veya görevleri gereği bulunması gereken bilgi veya belgelere ilişkin
olmalıdır.
Kurum ve
kuruluşlar, ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya da analiz
neticesinde oluşturulabilecek türden bir bilgi veya belge için yapılacak
başvurulara olumsuz cevap verebilirler.
İstenen bilgi
veya belge, başvurulan kurum ve kuruluştan başka bir yerde bulunuyorsa, başvuru
dilekçesi bu kurum ve kuruluşa gönderilir ve durum ilgiliye yazılı olarak
bildirilir.
Yayımlanmış veya kamuya açıklanmış bilgi veya belgeler
Madde
8- Kurum ve kuruluşlarca yayımlanmış veya yayın, broşür, ilân ve benzeri
yollarla kamuya açıklanmış bilgi veya belgeler, bilgi edinme başvurularına konu
olamaz. Ancak, yayımlanmış veya kamuya açıklanmış bilgi veya belgelerin ne
şekilde, ne zaman ve nerede yayımlandığı veya açıklandığı başvurana bildirilir.
Gizli bilgileri ayırarak bilgi veya belge verme
Madde
9- İstenen bilgi veya belgelerde, gizlilik dereceli veya açıklanması
yasaklanan bilgiler ile açıklanabilir nitelikte olanlar birlikte bulunuyor ve
bunlar birbirlerinden ayrılabiliyorsa, söz konusu bilgi veya belge, gizlilik
dereceli veya açıklanması yasaklanan bilgiler çıkarıldıktan sonra başvuranın
bilgisine sunulur. Ayırma gerekçesi başvurana yazılı olarak bildirilir.
Bilgi veya belgeye erişim
Madde
10- Kurum ve kuruluşlar, başvuru sahibine istenen belgenin onaylı bir
kopyasını verirler.
Bilgi veya
belgenin niteliği gereği kopyasının verilmesinin mümkün olmadığı veya kopya
çıkarılmasının aslına zarar vereceği hâllerde, kurum ve kuruluşlar ilgilinin;
a) Yazılı veya
basılı belgeler için, söz konusu belgenin aslını incelemesi ve not
alabilmesini,
b) Ses kaydı şeklindeki
bilgi veya belgelerde bunları dinleyebilmesini,
c) Görüntü
kaydı şeklindeki bilgi veya belgelerde bunları izleyebilmesini,
Sağlarlar.
Bilgi veya
belgenin yukarıda belirtilenlerden farklı bir şekilde elde edilmesi mümkün ise,
belgeye zarar vermemek koşuluyla bu olanak sağlanır.
Başvurunun
yapıldığı kurum ve kuruluş, erişimine olanak sağladığı bilgi veya belgeler için
başvuru sahibinden erişimin gerektirdiği maliyet tutarı kadar bir ücreti
bütçeye gelir kaydedilmek üzere tahsil edebilir.
Bilgi veya belgeye erişim süreleri
Madde
11- Kurum ve kuruluşlar, başvuru üzerine istenen bilgi veya belgeye
erişimi on beş işgünü içinde sağlarlar. Ancak istenen bilgi veya belgenin,
başvurulan kurum ve kuruluş içindeki başka bir birimden sağlanması; başvuru ile
ilgili olarak bir başka kurum ve kuruluşun görüşünün alınmasının gerekmesi veya
başvuru içeriğinin birden fazla kurum ve kuruluşu ilgilendirmesi durumlarında
bilgi veya belgeye erişim otuz iş günü içinde sağlanır. Bu durumda, sürenin
uzatılması ve bunun gerekçesi başvuru sahibine yazılı olarak ve on beş iş
günlük sürenin bitiminden önce bildirilir.
10 uncu
maddede belirtilen bilgi veya belgelere erişim için gereken maliyet tutarının
idare tarafından başvuru sahibine bildirilmesiyle onbeş iş günlük süre kesilir.
Başvuru sahibi on beş iş günü içinde ücreti ödemezse talebinden vazgeçmiş
sayılır.
Başvuruların cevaplandırılması
Madde
12- Kurum ve kuruluşlar, bilgi edinme başvurularıyla ilgili cevaplarını
yazılı olarak veya elektronik ortamda başvuru sahibine bildirirler. Başvurunun
reddedilmesi hâlinde bu kararın gerekçesi ve buna karşı başvuru yolları
belirtilir.
İtiraz usulü
Madde
13- Bilgi edinme istemi (…)(1)reddedilen başvuru sahibi, yargı yoluna
başvurmadan önce kararın tebliğinden itibaren onbeş gün içinde Kurula itiraz
edebilir. Kurul, bu konudaki kararını otuz iş günü içinde verir. Kurum ve
kuruluşlar, Kurulun istediği her türlü bilgi veya belgeyi on beş iş günü içinde
vermekle yükümlüdürler.
Kurula itiraz,
başvuru sahibinin idarî yargıya başvurma süresini durdurur.
(1) Bu arada
yer alan “16 ve 17 nci maddelerde öngörülen sebeplerle” ibaresi, 17/11/2005
tarihli ve 5432 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle madde metninden çıkarılmıştır.
Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu
Madde 14- Bilgi edinme başvurusuyla
ilgili yapılacak itirazlar üzerine, (…)(1) verilen kararları incelemek ve
kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak
kararlar vermek üzere; Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu oluşturulmuştur.
Kurul; birer
üyesi Yargıtay ve Danıştay genel kurullarının kendi kurumları içinden
önerecekleri ikişer aday, birer üyesi ceza hukuku, idare hukuku ve anayasa
hukuku alanlarında profesör veya doçent unvanına sahip kişiler, bir üyesi
Türkiye Barolar Birliğinin baro başkanı seçilme yeterliliğine sahip kişiler
içinden göstereceği iki aday, iki üyesi en az genel müdür düzeyinde görev
yapmakta olanlar ve bir üyesi de Adalet Bakanının önerisi üzerine bu Bakanlıkta
idarî görevlerde çalışan hâkimler arasından Bakanlar Kurulunca seçilecek dokuz
üyeden oluşur.
Kurul
üyeliğine önerilen adayların muvafakatleri aranır.
Kurul Başkanı,
kurul üyelerince kendi aralarından seçilir.
Kurul, en az
ayda bir defa veya ihtiyaç duyulduğu her zaman Başkanın çağrısı üzerine
toplanır.
Kurul
üyelerinin görev süreleri dört yıldır. Görev süresi sona erenler yeniden seçilebilirler. Görev süresi dolmadan
görevinden ayrılan üyenin yerine aynı usule göre seçilen üye, yerine seçildiği
üyenin görev süresini tamamlar. Yeni seçilen Kurul göreve başlayıncaya kadar önceki
Kurul görevine devam eder.
Kurul
üyelerine 10.2.1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümleri saklı
kalmak kaydıyla fiilen görev yaptıkları her gün için (3000) gösterge rakamının
memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda huzur hakkı ödenir.
Bu ödemelerde damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmaz. (Ek
cümle: 17/11/2005-5432/2 md.) Bir ayda fiilen görev yapılan gün sayısının
dördü aşması halinde, aşan günler için huzur hakkı ödenmez.(1)
Kurul,
belirleyeceği konularda komisyonlar ve çalışma grupları kurabilir; ayrıca
gerekli gördüğü takdirde, ilgili bakanlık ile diğer kurum ve kuruluşların ve
sivil toplum örgütlerinin temsilcilerini bilgi almak üzere toplantılarına
katılmaya davet edebilir.
Kurulun
sekretarya hizmetleri Başbakanlık tarafından yerine getirilir.
Kurulun görev
ve çalışmalarına ilişkin esas ve usuller Başbakanlıkça hazırlanarak yürürlüğe
konulacak bir yönetmelikle düzenlenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Bilgi Edinme Hakkının Sınırları
Yargı denetimi dışında kalan işlemler
Madde
15- Yargı denetimi dışında kalan idarî işlemlerden kişinin çalışma
hayatını ve mesleki onurunu etkileyecek nitelikte olanlar, bu Kanun kapsamına
dâhildir. Bu şekilde sağlanan bilgi edinme hakkı işlemin yargı denetimine
açılması sonucunu doğurmaz.
Devlet sırrına ilişkin bilgi veya belgeler
Madde
16- Açıklanması hâlinde Devletin emniyetine, dış ilişkilerine, millî
savunmasına ve millî güvenliğine açıkça zarar verecek ve niteliği itibarıyla
Devlet sırrı olan gizlilik dereceli bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkı
kapsamı dışındadır.
(1) 17/11/2005
tarihli ve 5432 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle, birinci fıkrada yer alan “16
ve 17 nci maddelerde öngörülen sebeplere dayanılarak” ibaresi, madde metninden
çıkarılmış; yedinci fıkrada yer alan “uhdesinde kamu görevi bulunanlara (1000),
uhdesinde kamu görevi bulunmayanlara ise (2000)" ibaresi,
"(3000)" olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
Ülkenin ekonomik çıkarlarına ilişkin bilgi veya belgeler
Madde
17- Açıklanması ya da zamanından önce açıklanması hâlinde, ülkenin
ekonomik çıkarlarına zarar verecek veya haksız rekabet ve kazanca sebep olacak
bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
İstihbarata ilişkin bilgi veya belgeler
Madde
18- Sivil ve askerî istihbarat birimlerinin görev ve faaliyetlerine
ilişkin bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
Ancak, bu
bilgi ve belgeler kişilerin çalışma hayatını ve meslek onurunu etkileyecek
nitelikte ise, istihbarata ilişkin bilgi ve belgeler bilgi edinme hakkı kapsamı
içindedir.
İdarî soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler
Madde
19- Kurum ve kuruluşların yetkili birimlerince yürütülen idarî
soruşturmalarla ilgili olup, açıklanması veya zamanından önce açıklanması
hâlinde;
a) Kişilerin
özel hayatına açıkça haksız müdahale sonucunu doğuracak,
b) Kişilerin
veya soruşturmayı yürüten görevlilerin hayatını ya da güvenliğini tehlikeye
sokacak,
c)
Soruşturmanın güvenliğini tehlikeye düşürecek,
d) Gizli
kalması gereken bilgi kaynağının açığa çıkmasına neden olacak veya soruşturma
ile ilgili benzeri bilgi ve bilgi kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek,
Bilgi veya
belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
Adlî soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler
Madde
20- Açıklanması veya zamanından önce açıklanması hâlinde;
a) Suç işlenmesine yol açacak,
b) Suçların önlenmesi ve soruşturulması
ya da suçluların kanunî yollarla yakalanıp kovuşturulmasını tehlikeye
düşürecek,
c) Yargılama görevinin gereğince yerine
getirilmesini engelleyecek,
d) Hakkında dava açılmış bir kişinin
adil yargılanma hakkını ihlâl edecek,
Nitelikteki bilgi veya belgeler, bu
Kanun kapsamı dışındadır.
4.4.1929 tarihli ve 1412 sayılı Ceza
Muhakemeleri Usulü Kanunu, 18.6.1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü
Muhakemeleri Kanunu, 6.1.1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü
Kanunu ve diğer özel kanun hükümleri saklıdır.
Özel hayatın gizliliği
Madde 21- Kişinin izin verdiği
hâller saklı kalmak üzere, özel hayatın gizliliği kapsamında, açıklanması
hâlinde kişinin sağlık bilgileri ile özel ve aile hayatına, şeref ve
haysiyetine, meslekî ve ekonomik değerlerine haksız müdahale oluşturacak bilgi
veya belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır.
Kamu yararının gerektirdiği hâllerde,
kişisel bilgi veya belgeler, kurum ve kuruluşlar tarafından, ilgili kişiye en
az yedi gün önceden haber verilerek yazılı rızası alınmak koşuluyla
açıklanabilir.
Haberleşmenin gizliliği
Madde 22- Haberleşmenin gizliliği
esasını ihlâl edecek bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
Ticarî sır
Madde 23- Kanunlarda ticarî sır
olarak nitelenen bilgi veya belgeler ile, kurum ve kuruluşlar tarafından gerçek
veya tüzel kişilerden gizli kalması kaydıyla sağlanan ticarî ve malî bilgiler,
bu Kanun kapsamı dışındadır.
Fikir ve sanat eserleri
Madde 24- Fikir ve sanat eserlerine
ilişkin olarak yapılacak bilgi edinme başvuruları hakkında ilgili kanun
hükümleri uygulanır.
Kurum içi düzenlemeler
Madde 25- Kurum ve kuruluşların,
kamuoyunu ilgilendirmeyen ve sadece kendi personeli ile kurum içi
uygulamalarına ilişkin düzenlemeler hakkındaki bilgi veya belgeler, bilgi
edinme hakkının kapsamı dışındadır. Ancak, söz konusu düzenlemeden etkilenen
kurum çalışanlarının bilgi edinme hakları saklıdır.
Kurum içi görüş, bilgi notu ve tavsiyeler
Madde 26- Kurum ve kuruluşların faaliyetlerini
yürütmek üzere, elde ettikleri görüş, bilgi notu, teklif ve tavsiye
niteliğindeki bilgi veya belgeler, kurum ve kuruluş tarafından aksi
kararlaştırılmadıkça bilgi edinme hakkı kapsamındadır.
Bilimsel, kültürel, istatistik, teknik,
tıbbî, malî, hukukî ve benzeri uzmanlık alanlarında yasal olarak görüş verme
yükümlülüğü bulunan kişi, birim ya da kurumların görüşleri, kurum ve
kuruluşların alacakları kararlara esas teşkil etmesi kaydıyla bilgi edinme
istemlerine açıktır.
Tavsiye ve mütalaa talepleri
Madde 27- Tavsiye ve mütalaa
talepleri bu Kanun kapsamı dışındadır.
Gizliliği kaldırılan bilgi veya belgeler
Madde 28- Gizliliği kaldırılmış
olan bilgi veya belgeler, bu Kanunda belirtilen diğer istisnalar kapsamına
girmiyor ise, bilgi edinme başvurularına açık hâle gelir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Ceza hükümleri
Madde 29- Bu Kanunun uygulanmasında
ihmâli, kusuru veya kastı bulunan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında,
işledikleri fiillerin genel hükümler çerçevesinde ceza kovuşturması
gerektirmesi hususu saklı kalmak kaydıyla, tâbi oldukları mevzuatta yer alan
disiplin cezaları uygulanır.
Bu Kanunla erişilen bilgi ve belgeler
ticarî amaçla çoğaltılamaz ve kullanılamaz.
Rapor düzenlenmesi
Madde 30- Kurum ve kuruluşlar, bir
önceki yıla ait olmak üzere;
a) Kendilerine yapılan bilgi edinme
başvurularının sayısını,
b) Olumlu cevaplanarak bilgi veya
belgelere erişim sağlanan başvuru sayısını,
c) Reddedilen başvuru sayısı ve bunların
dağılımını gösterir istatistik bilgileri,
d) Gizli ya da sır niteliğindeki
bilgiler çıkarılarak ya da bu nitelikteki bilgiler ayrılarak bilgi veya
belgelere erişim sağlanan başvuru sayısını,
e) Başvurunun reddedilmesi üzerine
itiraz edilen başvuru sayısı ile bunların sonuçlarını,
Gösterir bir rapor hazırlayarak, bu
raporları her yıl Şubat ayının sonuna kadar Bilgi Edinme Değerlendirme Kuruluna
gönderirler. Bağlı, ilgili ve ilişkili kamu kurum ve kuruluşları raporlarını
bağlı, ilgili ya da ilişkili oldukları bakanlık vasıtasıyla iletirler. Kurul,
hazırlayacağı genel raporu, söz konusu kurum ve kuruluşların raporları ile
birlikte her yıl Nisan ayının sonuna kadar Türkiye Büyük Millet Meclisine
gönderir. Bu raporlar takip eden iki ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi
Başkanlığınca kamuoyuna açıklanır.
Yönetmelik
Madde 31- Bu Kanunun uygulanması
ile ilgili esas ve usullerin belirlenmesine ilişkin yönetmelik, Kanunun
yayımını takip eden altı ay içinde Başbakanlık tarafından hazırlanarak Bakanlar
Kurulunca yürürlüğe konulur.
Yürürlük
Madde 32- Bu Kanun yayımı
tarihinden itibaren altı ay sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 33- Bu Kanun hükümlerini
Bakanlar Kurulu yürütür.
4982 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK
GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞTARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun Yürürlüğe
No. Farklı tarihte yürürlüğe giren
maddeler giriş tarihi
5432 13 ve 14 22/11/2005
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder